Bộ Tài chính: Nhu cầu về sử dụng hoá đơn bất hợp pháp để hợp thức chi phí, khấu trừ, hoàn thuế gia tăng gây thất thu ngân sách nhà nước

Theo Bộ Tài chính, hiện vẫn diễn ra tình trạng một số tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân thực hiện mua hóa đơn bất hợp pháp để hợp thức chi phí mua vào hàng hóa dịch vụ trôi nổi trên thị trường và khấu trừ thuế nhằm mục đích trốn thuế, chiếm đoạt tiền hoàn thuế từ ngân sách nhà nước.

Bộ Tài chính chỉ ra, nhiều đối tượng đã thành lập các công ty không nhằm mục đích hoạt động sản xuất kinh doanh mà chỉ để mua bán hóa đơn, thu lợi bất chính. Các đối tượng này sử dụng thẻ tín dụng, căn cước công dân hoặc chứng minh thư nhân dân của những người dân thiếu hiểu biết, bị mất hoặc vì vụ lợi để thành lập doanh nghiệp hoạt động trong một thời gian ngắn. Cơ quan Thuế đã nỗ lực rà soát các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro về sử dụng hóa đơn để xử lý và chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để xử lý theo quy định của pháp luật. Đến nay, nhiều doanh nghiệp mua bán hóa đơn bất hợp pháp đã bị xử lý hình sự.

Nguyên nhân của tình trạng này là do: Nhu cầu về sử dụng hoá đơn bất hợp pháp để hợp thức chi phí, khấu trừ, hoàn thuế còn nhiều. Bên cạnh đó, tình trạng lợi dụng sự thông thoáng của pháp luật trong việc thành lập doanh nghiệp, các cá nhân đều có thể đăng ký thành lập doanh nghiệp bằng hình thức điện tử, trong khi các cơ quan quản lý nhà nước đang trong quá trình xây dựng kết nối, đồng bộ dữ liệu thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (Bộ Công an) nhằm kiểm soát và xác thực tính chính xác, trung thực, hợp pháp của các giấy tờ có liên quan. 

Cũng theo Bộ Tài chính, hiện cũng chưa có quy định của pháp luật và chưa có giải pháp công nghệ để xác định tính xác thực đúng thực tế về danh tính người đại diện pháp luật. Cơ quan đăng ký kinh doanh chưa có quy định chặt chẽ về đối chiếu nhân thân, xác thực nhân thân. Sau khi cấp phép thành lập doanh nghiệp cũng chưa có quy định cụ thể về chế độ kiểm tra hậu kiểm các điều kiện mà doanh nghiệp đăng ký như vốn, cơ sở vật chất, tài sản cố định, nhân công, ngành nghề có đúng như doanh nghiệp đã đăng ký ban đầu khi khai hồ sơ xin cấp giấy phép thành lập doanh nghiệp. Do đó rất khó khăn cho các cơ quan chức năng nói chung, cơ quan thuế nói riêng trong việc phát hiện các doanh nghiệp thành lập không nhằm mục đích hoạt động sản xuất kinh doanh.

Về giải pháp để ngăn chặn tình trạng sử dụng hóa đơn trái pháp luật để gian lận thuế, chiếm đoạt ngân sách Nhà nước, Bộ Tài chính triển khai một số giải pháp về công nghệ thông tin như: Xây dựng Trung tâm Cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử theo hướng quản lý dữ liệu về hóa đơn điện tử, phân tích rủi ro để áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp; áp dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn (Big data); bước đầu áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích rủi ro và quản lý hóa đơn, chủ động trong phòng chống gian lận, giả mạo hóa đơn điện tử.

Bộ Tài chính tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật theo hướng trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 quy định về hóa đơn, chứng từ để có cơ chế chính sách quản lý chặt về hoá đơn điện tử và có các quy định cụ thể các biện pháp dừng sử dụng hoá đơn điện tử đối với trường hợp có dấu hiệu vi phạm. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử, phối hợp với cơ quan công an, các bộ, ngành liên quan để phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, xử lý nghiêm theo quy định. Tuyên truyền đến người nộp thuế về việc nhận diện hành vi mua bán, sử dụng hoá đơn không hợp pháp và các chế tài xử lý đối với từng hành vi vi phạm.... Đồng thời, kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư sửa đổi, bổ sung Nghị định về đăng ký kinh doanh, Luật Doanh nghiệp theo hướng, đối với người đại diện pháp luật phải được xác thực cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Nếu có vi phạm về thuế hoặc là đại diện của doanh nghiệp đã bỏ địa chỉ kinh doanh thì tạm thời chưa cấp giấy chứng nhận thành lập mới; bổ sung quy định hậu kiểm.